پایگاه خبری کازرون نیوز | kazeroonnema.ir

کد خبر: ۶۰۵۵
تاریخ انتشار: ۱۸ دی ۱۳۸۹ - ۲۲:۴۵
مروري بر زندگي و مبارزات محمدرضا دريسي (اصلاح)
حجت الله كريمي
تاريخ، تنها روايت ظهور و سقوط سلسله ها و آمدن و رفتن پادشاهان و يا دلاوري ها و شجاعت سرداران و جنگاوران نيست. برگ هاي بيشمار اما كمرنگ تاريخ مملو از فداكاري ها و جانفشاني هاي مردان و زناني است كه در راه آرمان و اهدافي والاتلاش كرده و عمر خود را در راه خدمت به مردم صرف مي كنند. اما آن گونه كه شايسته و بايسته است اسم و رسم و نام و نشانشان در صفحات تاريخ ثبت و ضبط نمي شود. 

    محمدرضا بوشهري معروف به «اصلاح» مصداق بارز و شاهد ناظري بر اين گفته ها است، اصلاح طلبي اسلامخواه و آزاديخواهي وطن پرست كه تمام تاب وتوان خويش را در راه آرمان خود (آزاديخواهي و استقلال طلبي) به كار گرفته از قلم سلاحي برنده مي سازد و به مبارزه با استبداد و استعمار همت مي گمارد. مردي كه با ايماني راسخ و اعتقادي راستين در نهضت مشروطه خواهي گام نهاده، در اين راه سعي و تلاش بي دريغ مي نمايد و آن گاه كه به واسطه برقراري مجدد استبداد دستاوردهاي مشروطيت را در خطر مي يابد آواره غربت شده مبارزات خود را از آنجا پي مي گيرد. همزمان با جنگ جهاني اول و درست زماني كه موطنش زير چكمه هاي سنگين استعمار لگد كوب مي شود، عزم وطن نموده در مقابل دشمن مي ايستد. پس از جنگ جهاني و با قدرت گيري رضاخان از پاي ننشسته اين بار سلاحش را تيزتر از گذشته بر سر ديكتاتور فرو مي آورد. 

    سرانجام هم پس از يك دوره انزوا، در گوشه اي تنها و غريب و بي نام و نشان چشم از جهان فرو مي بندد. دراين مجال اندك و مقال كوتاه سعي بر آن داريم تا گوشه اي از زندگي و مبارزات مرحوم محمدرضا بوشهري را به تصوير كشيم. 

    آقا محمدرضا دريسي بوشهري فرزند حاج علي در دي ماه سال1252 شمسي (ذي الحجه1294 قمري) در روستاي دريس از توابع كازرون متولد شد. تحصيلات خود را در مكتبخانه هاي محل تولد و سپس در بوشهر مي گذراند. سفرهاي مكرر و طولاني وي به بوشهر باعث شهرتش به محمدرضا بوشهري مي گردد. 

    آغاز فعاليت هاي سياسي اصلاح همزمان با آغاز شكل گيري نهضت مشروطيت در ايران است. وي در جريان مبارزات مشروطه خواهي وارد صف سياسيون مشروطه خواه شده در راه كسب آزادي، نابودي استبداد و تحصيل مشروطيت تلاش مي كند. اما توفاني كه در تهران به دست محمد علي شاه با به توپ بستن نماد مشروطيت به پا شد زندگي اصلاح را متلاطم تر كرد.

    به توپ بستن مجلس از سوي محمد علي شاه و آغاز استبداد صغير، آرمان هاي هر هوادار و دلسوز مشروطيت ايران را به ياس بدل كرد. محمدرضا بوشهري همچون ديگر دلبستگان به مشروطيت و سر سپردگان آزادي بسيار نوميد و سر خورده گرديد و از آنجايي كه به واسطه استبداد محمدعلي شاهي امكان ادامه فعاليتش در ايران غير ممكن شده بود، جلاي وطن نموده و علم آزاديخواهي را در هندوستان بر افراشت و در شهر بمبئي اقدام به انتشار روزنامه اصلاح نمود. 

    محمدرضا بوشهري در محرم سال1327 ق براي دفاع از مشروطه ايران و افشاي جنايات محمد علي شاه روزنامه اصلاح را منتشر ساخت. وي در اولين سر مقاله اين روزنامه هدف و خط مشي اجتماعي و سياسي آن را اين چنين تصوير مي كند. 

    «براي تاسيس اين جريده جهاتي داريم كه شايد تدريجا طي مقالات خود به اظهارش بپردازيم و حالابا ضيق وقت همين قدر به ملاحظه كنندگان اعلام مي داريم كه ابدا قصدي جز خدمت به وطن و همنوع خود نداريم و از اين رو بالمره با هيچ كس طرف نبوده و نيستيم و فقط هم خود را بر اجراي آن خدمت معطوف كرده و مي كنيم و با همين خرابي اسباب و حقارت آلات كه دلالت بر بضاعت مزجات ما دارد اقدام نموده، اميدواريم مشتركين عظام و هموطنان گرامي همين قدر بر ما منت نهاده عرايض ما را درست گوش دارند تا بلكه از توجهات الهي اين سحاب مظلم از افق وطن مرتفع گردد. 

    روزنامه اصلاح هر چهارشنبه طبع و پنج شنبه توزيع مي شد و در سر برگ آن اين جمله نوشته شده بود. «جريده اي ا ست آزاد و در اصلاحات سخن مي راند» اين روزنامه ابتدا در چهار صفحه منتشر مي شد اما پس از19 شماره در8 صفحه منتشر شده است. 
    از محمدرضا بوشهري نامه اي خطاب به معاضدالسلطنه كه در آن هنگام در سوئيس اقامت داشت در دست است كه به وضوح نمايانگر وفاداري و دلسوزي او در مورد مشروطيت مي باشد. در اين نامه كه در تاريخ11 صفر1327 از بمبئي ارسال شده آمده است: 

    ...« لاكن پس از انفصال ميهن مقدس، از تغيير حالت بعضي هموطنان چنان دماغم متعفن گشت كه يك دقيقه تاب اقامت نياورده فوري عازم بمبئي شدم. چون استعدادي نداشتم، با اين حقارت اسباب مشغول طبع يك روزنامه گردم و از خداوند طلب توفيق در ترقي آن مي نمايم...»

    اصلاح كه هدف خود را حمايت از مشروطيت قرار داده و در راه اعاده آن تلاش مي نمود ارتباط وثيقي با رهبران ديني مشروطيت علي الخصوص علماي مقيم نجف برقرار نموده و همگام با آنان در راه دفاع از مشروطيت مبارزه مي كرد. وي در روزنامه «اصلاح» اعلاميه ها و فتاواي علما را درج نموده و تفسيرها و تحليلهاي مهمي پيرامون آنها به رشته تحرير در مي آورد. به عنوان نمونه در شماره19 خود تلگراف آخوند خراساني به انجمن ايالتي بوشهر را كه راجع به حفظ امنيت و مراقبت از واردات و صادرات كشور از طريق بندر بوشهر مي باشد درج گرديده است. اصلاح درتحليل تلگراف مذكور مي نويسد:

    ...« اين تلگراف حضرت آيت الله تكليف قطعي امروزه عموم ملت را در پاداش تلگراف شاه ، صاف و ساده نشان مي دهد كه در اين موقع كه شخص شاه باب مسالمت مفتوح نموده و عقايد خود را بالنسبه به ملك و ملت به طور بي غرضانه جلوه مي دهد و براي اعاده مشروطيت خود را حاضر قلمداد ه، بايد اظهارات او را ترديد ننمود ... ليكن تا زماني كه الفاظ در شهرستان عمل داخل نشده و اطمينان كامل براي ملت حاصل نگشته ، بر افرادي كه طلسم استبداد را از هم شكسته و ادارات دولتي ]را[ متصرف شده اند؛ لازم است كه برنفوذ خود باقي بوده و حكام را فقط قوه مجريه خود دانند، تا اينكه مجلس شوراي ملي مطابق قانون اساسي داند و امورات مرتب گردد.»

    محمدرضا بوشهري پس از چند سال اقامت در هند ، با آغاز جنگ جهاني اول به بوشهر بازگشت و مبارازات ضد استعماري خود را در اين شهر از سرگرفت. وي به نهضتي كه از سوي دليران تنگستان و دشتستان عليه انگلستان ايجاد شده بود پيوست .

    البته وي بيش از هر سلاحي ، از سلاح قلم استفاده مي كرد . و از طريق روزنامه «اصلاح» كه آن رامجددا در بوشهر راه اندازي نموده بود به مبارزه عليه استعمار ادامه داد.

    در همين اوضاع و احوال بوشهر از سوي انگليسي ها به تصرف درآمد، با تسخير بوشهر ، پرچم انگليس بر سر اداره گمرك به اهتزاز درآمد . چهار كشتي ايراني مصادره و در شهر حكومت نظامي برقرار شد . به ژاندارمري دستور داده شد كه مواضع خود را در برج جليل تخليه كرده ، سلاحهايشان را تحويل دهند . اهالي نيز مي بايست در ورود و خروج از شهر، اوراق شناسايي خود را به مامورين انگليسي ارائه مي دادند. تعداد زيادي از مخالفين مشهور انگلستان دستگير شدند كه محمد رضا دريسي ( اصلاح) نيز جزء دستگير شد گان بود.

    اما ظاهرا محمدرضا بوشهري توانست از چنگ انگليسي ها گريخته و از طريق جزيره شيف خود را به نيروهاي مجاهد تنگستاني مستقر در اهرم رساند. وي در اهرم با همكاري رئيس علي دلواري، زائر خضرخان و شيخ حسن چاكوتايي مبارزات چريكي عليه قواي اشغالگر انگلستان را سازماندهي كرد. و از جمله اعضاي كادر رهبري مجاهدين شد . وي در آنجا با ويلهلم واسموس قنسول سابق آلمان در بوشهر ملاقات كرد و اندكي بعد از اين ملاقات ، و اسموس اقدام به انتشار نشرياتي به نام «نداي حق» نمود. كه اغلب مقالات و مطالب آن توسط محمدرضا بوشهري و ميرزا علي كازروني نوشته مي شد.

    مبارزات ضداستعماري اصلاح به جايي رسيد كه انگليسي ها در قراردادي كه با صولت الدوله قشقايي منعقد نمود رسما دستگيري اصلاح را در متن قرارداد قيد نموده و از صولت الدوله خواستند وي را دستگير ساخته يا از كازرون اخراج نمايد. در ماده پنجم اين قرارداد آمده بود : ...« محمدرضا دريسي- مبلغ معروف ضد انگليسي - را دستگير ساخته يا از كازرون اخراج نمايد...» اما اين بار نيز دست اجانب به اصلاح نرسيده در راه از ميان برداشتن اين مبارز شجاع ناكام ماندند.

    با به پايان رسيدن جنگ جهاني اول ، اصلاح عازم تهران شده روزنامه «اصلاح» را در پايتخت انتشار داد . با تغييرات و تحولاتي كه در صحنه سياسي - اجتماعي كشور حاصل شده و در نتيجه آن رضا خان آرام آرام زمام امور كشور را در دست گرفته و ديكتاتوري آغاز نموده بود. در پي اين تحولات و با توجه به خفقان و استبدادي كه از سوي رضاخان بركشور استيلايافته بود. اصلاح ، رسالت خود را در مبارزه عليه ديكتاتوري رضاخان يافته و در حد توان به مقابله با استبداد رضاخاني پرداخت.

    وي با انتشار روزنامه« اصلاح» و درج مقالات متعددي عليه اعمال و اقدامات ديكتانورمنشانه رضاخان باز هم در سنگر مبارزه عليه استبداد قرار گرفت ، به عنوان نمونه در قسمتي از يكي از مقالات خود نوشت : « شما كه اين ورق پاره ها را از نظر گذرانده يا به نظر شما مي گذرانند ، بي سواد يا با سواد هر چه باشد ، قادر هستيد احساس كنيد كه حيات فردي شما مدتي است متزلزل گشته و هر روز وقتي سر از خواب برمي داريد، حس مي كنيد هيچ گونه اسباب آسايش يا تامين روحي در مزاج شما موثر نيست....»

    اما در زمانه اي كه استبداد حاكمه اجازه عرض اندام به هيچ منتقدي را نمي داد .بديهي بود به روزنامه نگار منتقدي چون محمدرضا اصلاح اجازه فعاليت داده نمي شد و روزنامه اي چون «اصلاح» در حكومت ديكتاتوري نمي توانست بيش از چند صباحي طبع و توزيع گردد . به گونه اي كه اين روزنامه بارها توقيف شد اما در نهايت دولت چاره كار را در تعطيل كامل روزنامه يافته و سرانجام اين روزنامه چندي بعد در1303 براي هميشه تعطيل شد.

    « اهميت روزنامه اصلاح» بايد متذكر شد زماني كه اين روزنامه منتقد به دستور وزارت معارف توقيف شد اخبار مربوط به توقيف اين روزنامه، همچنين اعتراض به اين اقدام در روزنامه هاي ديگر انعكاس يافت.

    از روزگار محمدرضا بوشهري بعد از توقيف روزنامه «اصلاح» اطلاعات چنداني در دست نيست ، ظاهرا اصلاح پس از توقيف روزنامه مايوس و سرخورده از اوضاع سياسي و اجتماعي كشور كنج عزلت گزيده ، سالهاي آخر عمر خود را در خرمشهر سپري كرده است . و سرانجام نيز در اواخر دهه1320 ( احتمالاارديبهشت1329 ) رخ در نقاب خاك كشيد.
         
 روزنامه رسالت، شماره 6852 به تاريخ 24/8/88، صفحه 18 (تاريخ) 
 
 
مطالب مرتبط :
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
مخاطبین محترم؛
۱) کازرون نما، معتقد به آزادی بیان و لزوم نظارت مردم بر عملکرد مسئولان است؛ لذا انتشار حداکثری نظرات کاربران روش ماست. پیشاپیش از تحمل مسئولان امر تشکر می کنیم.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي‌ قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
مشاركت
آب و هوا و اوقات شرعی کازرون
آب و هوای   
آخرين بروز رساني:-/۰۶/۰۲
وضعيت:
سرعت باد:
رطوبت:%
°
كمينه: °   بیشینه: °
فردا
وضعيت:
كمينه:°
بیشینه:°
کازرون
۱۴۰۳/۰۱/۰۹
اذان صبح
۰۵:۳۶:۵۳
طلوع افتاب
۰۶:۵۶:۵۷
اذان ظهر
۱۳:۰۸:۴۶
غروب آفتاب
۱۹:۱۹:۵۰
اذان مغرب
۱۹:۳۵:۵۲