طي سالهاي اخير حوزه شهيد و شهادت در كازرون شاهد تحركات پررنگ و اثرگذاري در راستاي ارج نهادن بر رشادتهاي رزمندگان و گسترش فرهنگ شهادت و ايثار بوده است. بازخواني حوادث و نقش موثر رزمندگان كازروني در عملياتهاي مختلف به صورت درج خاطرات و وصيتنامه‌ها و روزشمار عملياتها در مطبوعات محلي آنهم با صورتهايي نسبتا نوين‌تر از قالب‌هاي كليشه‌اي گذشته و نيز كار ريشه‌اي و بنيادين عده‌اي از جوانان اين شهر در جمع‌آوري و تكميل بانك اطلاعات شهداي كازرون و انتشار نخستين و تنها نشريه تخصصي با موضوع ايثار و شهادت، در كنار برگزاري يادواره‌هاي مختلف كه هراز چندگاهي در سطح شهرستان و توابع برگزار مي‌گردد، افق روشني را در آينده فضاي فرهنگي كازرون از اين منظر گشوده است كه فعاليتهاي و اقدامات گذشته را تا حدودي تلطيف نموده و بر اثرگذاري و كاربردي نمودن اين فعاليتهاي فرهنگي افزوده و نتايج آنها را براي مردم به عنوان يك كالاي فرهنگي ملموس‌تر ساخته است.

در چنين فضايي اما تشكيل كميته تدوين و تاليف كتاب 1100 شهيد شهرستان نقطه عطف ديگري بر فعاليتهاي چند سال گذشته در اين حوزه بوده است كه در راستاي آن اعلام خبر چاپ تمبر يادبود شهداي كازرون از سوي رياست اداره پست شهرستان به صورت بلوك‌هاي چهارتايي در 4 آلبوم به عنوان سهم و نقش اداره پست در ستاد فرهنگي كنگره بزرگداشت شهدا [1] نيز جزو اقدامات ماندگار با قابليت برنامه‌ريزي جهت اهداف بلند مدت فرهنگي با استفاده از كاركردهاي تمبر به عنوان سفيران كوچك فرهنگي است؛ چراكه تمبر اگرچه در يك نگاه سطحي تنها يك قطعه كاغذ منقوش است، اما تاملي عميق در كاركردهاي آن ثابت مي‌نمايد كه تمبر همه فرهنگ يك كشور را در كاغذي به ابعاد معمولا 33×46 ميليمتر با خود به يدك مي‌كشد.

اگر چه در خصوص تاريخ چاپ اولين تمبر ايراني نظريات مختلفي وجود دارد، اما سال 1247 كه سال چاپ سري تمبرهاي معروف به "باقري" با طرح شير و خورشيد و از روي نمونه‌هاي تمبر يك پني انگليسي در چهار قطعه است از همه قديمي‌تر به نظر مي‌رسد. اين تاريخ به استناد چند تمبر باقري الصاقي بر روي پاكتي پستي كه در كلكسيون "تاپلينگ" موزه لندن وجود دارد و به فارسي تاريخ ماه جمادي الثاني 1287 قمري (كه مصادف با 1247 خورشيدي است) بر روي آن درج شده به صحت نزديك‌تر مي‌باشد. [2] همه ساله تمبرهاي بيشماري با موضوعات و مناسبتها و نقوش مختلفي در ايران و ساير كشورها به چاپ مي‌رسد كه به لحاظ نقش تاثيرگذار و غيرقابل انكار آن و كاركرد فرا پستي آن همواره نه تنها در ايران بلكه در تمامي كشورهاي جهان به عنوان يك سفير فرهنگي براي معرفي، بازشناسي، ارسال پيام‌هاي فرهنگي و يادمان سازي وقايع و رخدادها و شخصيتهاي فرهنگي و حتي سياسي به كار گرفته شده است. نقش تاثيرگذار اين كالاي فرهنگي تا بدانجاست كه در طول تاريخ از آن حتي در جهت ارسال پيامهاي سياسي نيز استفاده شده است. به عنوان مثال در شوال 1333 كه ارتش انگلستان بندر بوشهر را گرفت، روي تمبرهاي اداره پست شهر مُهر "بوشهر در اشغال انگلستان" خورد كه نشانه تسلط انگلستان بر آنجا بود. البته ناگفته نماند كه در سال 1335 نيز در پي نهضت انقلابي ضد استعمار انگليس مردم كازرون به رهبري ناصرديوان كازروني، بر روي تمبر احمدشاه قاجار مُهر "ملت كازرون" زده شد و يا انتشار تمبر با عنوان پست انقلابي ايران گيلان 25 ثور 1299 براي اعلان جمهوري در گيلان به رهبري ميرزا كوچك خان جنگلي يا مُهر سانسور جمهوري‌طلبان غرب 1303 روي تمبرهاي بسته‌هاي همدان و سنندج و قزوين و اراك كه بيانگر تمايلات جمهوري‌خواهانه حاكمان غرب كشور بود. اولين تمبر پس از انقلاب اسلامي نيز در فروردين 58 منتشر گرديد كه تصاويري از قيام مردم داشت و برخي تمبرهاي اين دوره به طور ويژه به كساني اختصاص دارد كه در حافظه تاريخي مردم به عنوان الگوي شهامت و مبارزه ثبت شده‌اند. در تمبرهاي پس از انقلاب موضوع شهادت نيز به صورتهاي گوناگون به تصوير كشيده شده است؛ از جمله تمبر بزرگداشت پيشگامان انقلاب اسلامي و شهداي جنگ تحميلي.

اين مقدمه و معرفي نسبتا طولاني از آن جهت گفته شد تا ميزان اهميت و تاثيرگذاري فرهنگي تمبر در ذهن خوانندگان نقش بندد. با اين حال هدف از انتشار تمبر طبق ماده 2 آئين نامه شوراي تمبر كشور مصوب 12 ديماه 64 عبارت است از: "علاوه بر تامين نيازهاي پستي كشور، طرح موضوعاتي است كه با اهداف متعالي فرهنگ و انقلاب اسلامي بر اساس سياستها موافقت داشته باشد". شايد در سالهاي اخير به‌خاطر پيشرفت ارتباطات و مخابرات و همچنين پست‌هاي الكترونيك، رواج استفاده از تمبر نسبت به دهه‌هاي قبل كمتر شده باشد و اگرچه در ايران فرهنگ ارسال نامه و مرسولات پستي هيچگاه به حد ظرفيت‌‌هاي بسيار بالايش نرسيد، اما با اين همه در نظر بگيريد كه نقش يكي از مشاهير يا اساطير كشوري كه بر روي يك تمبر الصاق شده بر يك محموله پستي به كشور ديگري مي رود و مطمئنا براي لحظاتي هرچند كوتاه نگاه مخاطب مقصد را بر روي خود قفل مي كند و بسياري از آدمها در حواشي تمبر به دنبال توضيح كوچكي در مورد مناسبت يا شخصيت نقش شده بر تمبر مي گردند تا به راز نهفته در پس اين كاغذ دندانه اره‌اي پي ببرند.

امروزه در كشور ما تمبرها با دسته بندي خاصي شامل تمبرهاي جاري، يادبود و شخصي منتشر مي گردند كه از اين ميان تنها تمبرهاي جاري ممكن است چندين نوبت به چاپز مجدد برسد اما تمبرهاي يادبود تنها يك بار آنهم نهايتا در تيراژهاي 350 هزارتايي با تصويب شوراي تمبر كشور منتشر مي‌شوند و تمبرهاي شخصي بنا به درخواست افراد تنها در چند قطعه چاپ مي‌‌گردند. بر اين اساس به نظر مي‌رسد كه آنچه از سوي رياست محترم اداره پست كازرون وعده داده شده، تمبرهاي شخصي با تصاوير شهدا باشد كه اگرچه در اين مقطع كار ارزشمند و سمبليك است اما اين ظرفيت و پتانسيل را دارد كه به نوعي در سطح ملي به اجرا درآيد. شهدا امروزه جزوي از افتخارات ملي كشور محسوب مي‌گردند و چنين چهره‌هاي ملي قابليت آن را دارند كه به عنوان موضوعاتي اختصاصي بر روي تمبرها به چاپ برسند و اي كاش اين امكان وجود مي‌داشت كه تمبرهاي جاري هم به نحوي به صورت منطقه‌اي به چاپ مي‌رسيد تا بدين وسيله مثلا به همراه يك بسته پستي كه از كازرون به مرند ارسال مي‌شود تمبري با معرفي نمادهاي فرهنگي و اجتماعي و تاريخي كازرون از قبيل مشاهير و بزرگان و نقاط تاريخي و طبيعي و چهره‌هاي ملي مانند همين شهدا الصاق گردد و يا نامه‌اي كه از مثلا شاهرود به كازرون مي‌آيد به همراه تمبري با نقوشي از فرهنگ و مشاهير و تاريخ و شهداي آن شهر باشد تا بدين سان در سطح گسترده‌اي اين موضوعات فرهنگي منتشر و معرفي گردند؛ و حتي تمبر بسته‌هايي كه از شهري ماننده كازرون به كشورهاي ديگر ارسال مي‌گردد، يك پيك فرهنگي براي معرفي اختصاصي شهري مثل كازرون باشد. اگرچه نگارنده نيز مي داند كه چنين كاري نياز به بسترهاي قانوني در سطح كشوري و تصميماتي در رده‌هاي بالاي مديريتي كشور دارد، اما ضمن آنكه مي‌تواند به عنوان پيشنهادي از سوي مسئولين شهر به مسئولين كشوري مطرح گردد؛ به موازات مي‌توان از چاپ تمبر شهداي كازرون بهره‌هايي بيشتراز يك رو نمايي ساده در مثلا يك كنگره بزرگداشت برد. به عنوان نمونه پس از چاپ اين تمبرها مي‌توان چند قطعه از آن را به موزه تمبر آستان قدس رضوي و يا موزه تمبر وزارت ارتباطات و فن‌آوري اهدا نمود تا بازديدكنندگان متعدد و گوناگوني كه در طول ساليان دراز از اين موزه‌ها بازديد مي‌كنند با چهره‌هاي ايثار و شهادت كازرون هم آشنا گردند و يا اين تمبرها در قطعات بيشتري چاپ گردند و حداقل ادارات مرتبط مانند بنياد شهيد در مناسبتهايي خاص مانند سالگرد عملياتها و يا سالگرد شهادت شهداي كازرون ارسال نامه‌ها و مكاتبات خود را با الصاق اين تمبرها انجام دهند. همچنين اگر روزي موزه شهدا در كازرون تاسيس گرديد، اين تمبرها مي‌تواند يكي از موضوعات ارزشمند به نمايش گذاشته شده در اين موزه باشد. حتي مي‌توان بر تقديرنامه‌ها و تشويق نامه‌هاي ادارات و سازمانها و خصوصا مراكز نظامي كه به پرسنل اهدا مي گردد اين تمبرها را به عنوان يك حركت نمادين الصاق نمود و ده‌ها طرح ديگر كه به نحوي كاركرد اين تمبرها را در غياب كاركرد اصلي‌شان احيا مي‌نمايد. اين حركت مي‌تواند مقدمه حركتي باشد كه در مناسبتهاي مختلف كازرون تمبر يادبود آن مناسبت و شخصيتها و چهره‌هاي تاثير گذار در آن مناسبت چاپ و به صورتهاي مختلف به كاربرده شود. مثلا چاپ تمبر يادبود عمليات آزادسازي سوسنگرد به همراه چاپ تمبر يادبود شهداي كازروني در اين عمليات.

در دنياي امروز تكنولوژي ديجيتال در كنار بسياري از امكانات و توانمنديهايي كه به ما داده است، بسياري از سنتهاي معنا دارد ما را نيز خراب نموده و از ما گرفته است؛ با اين وجود مي‌توان هنوز هم ارزشهاي برخي سنتها را حفظ نمود يا حداقل در فناوري جديد گنجاند. شايد روزي هم همانند امضا ديجيتال، تمبرهاي ديجيتال هم براي الصاق بر روي نامه‌هاي الكترونيك طراحي شود و باز اين سفيران كوچك فرهنگي به جايگاه اصليشان باز گردند.

پي‌نوشت

[1] . پايگاه خبري بيشاپور http://www.bishapour.org/lead/3005.html

[2] . اطلاعات مربوط به پاكت موجود در موزه لندن بر گرفته شده از روزنامه همشهري جمعه 6 آذرماه 1383 سال يازدهم شماره 3566

منابع اينترنتي:

1- http://mm312.persianblog.ir/post/14

2- http://rasekhoon.net/article/show-26154.aspx