علی نقیه در الف نوشت:

آن چه اتفاق افتاد بسیار زشت و ناپسند بود. نوجوانان و جوانان انگلیسی به خیابان ریختند، اموال عمومی و خصوصی را به آتش كشیدند، شیشه های مغازه ها و ماشین های مردم را شكستند و تا توانستند دزدی و غارت و باجگیری كردند. بی قانونی و شدت بحران به آنجا رسید كه مردم از پلیس ناامید شده و خود نگهبانی محله هایشان را عهده دار شدند و بعضا اغتشاش گران را به دلخواه خود مجازات كردند. به عنوان مثال آن سه جوان مسلمانی كه كشته شدند - البته بسیار مشكوك و سؤال برانگیز- در حال نگهبانی از مغازه ها و مسجد محل خود بودند.

عوامل آشوب تركیبی بودند از اعضای باندهای خلافكار و دارای پرونده های قضایی، عواملی كه آشوب ها را ساماندهی می كردند و جوانان و نوجوانانی كه از بی قانونی و هرج و مرج فرصتی یافته بودند برای دستیابی به كالاهایی كه آرزویش را داشته اما توان مالی خریدش را ندارند، یا كالاهایی كه از طریق بازفروش آن می توانستند پولی به جیب بزنند.

اما "ریشه پیدایش" و گسترش سریع آشوب های انگلیس متفاوت از "انگیزه عوامل" آشوب است. با ریشه یابی دقیق و متقن به مسائلی همچون تبعیض، نابرابری مفرط بین طبقات اجتماعی، فقر و بیكاری طبقات پایین اجتماعی، فرهنگ مفرط خانواده زدایی، بی اعتمادی و خشم نسبت به سیاستمداران و مسوولین امر و مقصر دانستن آنها در بحران اقتصادی، افت شدید سرمایه اجتماعی و خلاء انگیزه برای احساس مسوولیت نسبت به جامعه، آزادی از قید و بندهای اخلاقی و وجدانی، نقش قانون به عنوان تنها عامل بازدارنده از اعمال قبیح، ترویج و تثبیت فرهنگ مصرف گرایی و تجمل گرایی به عنوان یك فضیلت - به صورتی كه عقده و آرزوهای دست نیافتنی فراوانی در طبقات پایین تر جامعه ایجاد می نماید.

تحلیل دیوید كامرون از آشوب های انگلیس این بود كه "جامعه ما از هم گسسته است". با اینكه تعبیر وی درست است، اما انحرافش در علت یابی این از هم گسستگی است. به جای اینكه به عوامل فوق برای ترمیم معضلات اجتماعی انگلیس توجه كند، عامل از هم گسستگی را قشری بی مسوولیت كه سربار و طلبكار جامعه هستند - بخوانید طبقه محروم جامعه - می داند و راه حل را ادب كردن این قشر جامعه می پندارد.

آشوب ها را نیز با افزایش چند برابری نیروهای انتظامی در خیابان ها و افزایش اختیارات آنها و مهم تر از همه، افزایش سریع السیر ظرفیت و شتاب كاری دادگاه ها، كنترل كردند. در حین آشوب ها، ساعت كاری دادگاه ها به ۲۴ ساعت افزایش یافت، عوامل پلیس آگاهی به سرعت مستندات اغتشاشات را به دادگاه ارائه می دادند و دادگاه ظرف چند ساعت حكم مجازات برای متهمین دستگیر شده آشوب ها را تعیین می كرد. خبر محكومیت های طولانی -حتی برای نوجوان- باعث شد تا افرادی كه در شب های بعدی به فكر آشوب و غارت بودند از این كار بازداشته شوند.

در شبكه پرس تی وی بحمدلله مواضع مناسب و روشنگرانه كه بازتاب مثبتی برای نظام داشت اتخاذ شد. در بین مسوولین نیز بیانات حجت السلام صدیقی در نماز جمعه تهران معقول بود - به این مضمون كه انگلیس در اقصا نقاط دنیا فتنه انگیزی كرده و اكنون بحران دامن خودش را گرفته و این از وعده های الهی است.

اما جهت گیری برخی مسوولین و رسانه ها – عمدا و یا به دلیل كم اطلاعی – به دور از واقعیت بود و بازتابی منفی در افكار عمومی دنیا برای ما داشت. برایند كلی از موضع گیری پیرامون آشوب های انگلیس بدین شرح است كه به جای اغتشاش و غارت و تخریب، از واژه هایی همچون "اعتراض مردمی" استفاده شده و از آن حمایت شد. مواردی همچون نقض حقوق بشر در پاسخ به "اعتراض محرومین" انگلیس، ارسال كمك به اعتراض مردمی و شاذتر از همه، پیشنهاد گشایش درب سفارتخانه ایران در لندن به روی "مردم معترض" انگلیس مطرح شد. تا حدودی به آنها می شود حق داد، به این دلیل كه انگلیس و رسانه حكومتی بی بی سی تمام توان خود را برای حمایت از فتنه ۸۸ و هماهنگی و حمایت از اغتشاش گران به كار گرفت و این فرصتی برای مقابله به مثل و تلافی بود.

در واقع در داخل ایران برخی رسانه ها و حتی مسئولان از روی بی اطلاعی، آشوبها و اوباشی گری را «اعتراض مردمی» تلقی و منعكس كردند درحالی كه همه مردم چه در تهران و چه در لندن و بیرمنگام و منچستر از آشوب و اغتشاش و ناامنی بیزارند. برای جبران این اشتباه و بهره برداری صحیح از این حادثه بزرگ، هنوز فرصت باقی است

یك راهبرد آن بود كه اتخاذ شد و متاسفانه بازخورد مثبتی نداشت. راهبرد دیگر می تواند این باشد كه با پوشش برخورد غربی ها با اغتشاش و بی قانونی و سپس یاد آوری آشوب های فتنه ۸۸، سركوب تمام قد و بی اغماض اغتشاش و آشوب و بی قانونی را به عنوان یك اصل بین المللی برای افكار عمومی تثبیت كنیم.

البته مواردی در برخورد انگلیسی ها با آشوب ها مانند حمله كردن به افراد با سگ وحشی، برخوردهای نا مناسب آنها با خانواده های افراد اغتشاشگر پس از آشوب ها و تغییر قوانین به منظور پلیسی و امنیتی كردن انگلستان می تواند مورد بررسی و نقد جدی قرار گیرد. همچنین برخورد دوگانه انگلیس در سركوب اغتشاش و بی قانونی در كشور خود اما حمایت از آن در كشور ایران را مورد انتقاد قرار دهیم.

سپس با پرداختن مفصل به یكایك مواردی كه به عنوان ریشه آشوب های انگلیس در ابتدای این نوشته درج شد، چالش ها و انتقادهای ریشه ای به سیاست های داخلی انگلیس و به مبانی فكری زندگی شخصی و اجتماعی غربی جهت روشنگری برای افكار عمومی خود طرح كنیم. با این كار با یك تیر چند نشان را هدف می رویم و علاوه بر بهره برداری سیاسی علیه روباه پیر، با غرب زدگی مبارزه كرده و قدم موثری در تثبیت تفكر ناب اجتماعی سیاسی اسلامی بر می داریم.

اما وقتی جهت گیری ما مخدوش باشد، نباید انتظار داشت كه این تحلیل ها -هرچند عمیق- تاثیر بسزایی نزد افكار عمومی داشته باشند، چرا كه حداكثر، سیاسی بازی و انتقام جویی دیپلماتیك تلقی می شوند. به عبارت دیگر می شود هم انصاف و اخلاق سیاسی اسلامی كه مشی امام راحل (ره) و رهبری است را رعایت كرد و هم برای نظام و منافع ملی امتیاز گرفت.

*پژوهشگر سیاستگذاری اجتماعی و كارشناس سیستم ملی سلامت (NHS) در انگلستان