«چون از طرف قرین اشرف امر و مقرر شده بود که اگر کسی فکری، خیالی برای اصلاحات این مملکت دارد تقدیم نموده تا به معاونت افکار نوعی شروع در اصلاح و رفع اختلافات حاضره شود لذا این حقیر طلاب علوم دینیه به عرض ذیل جسارت می­نماید که وصفیات ماضیه و حالیه کازرون به نوعی تودرتو و به لباس­های مختلف الّلون پوشیده شده که عرض سوانح و حوادث هر فردی از افرادش تاریخی است مفصل. اینک قریب بیست سال است که این قصبه میدان جنگ[تفنگچیان] دور و نزدیک و حتی محلات آن با یکدیگر است. … مجملاً شهری که احصائیه (جمعیت) آن تا بیست سال قبل بالغ بر پنجاه هزار نفر بوده است حالا یک ویرانه و خرابه در خرابه [است] که ده هزار نفر زن و مرد ندارد ……. طوری این هشت مخلوق کازرونی را در فشار انداخته­اند که هر کس توانسته خود و عیالات خود[را] برداشته، به طرفی هجرت نموده­اند.»

این نوشته حکایت از یک باور در حافظه­ی تاریخی ما کازرونی­ها دارد. نوشته­ای که متعلق است به دور قاجار از سوی یک ادیب کازرونی برای استاندار یا والی فارس. با نگاهی به آن اما با کمی تغییر در نثر، فکر می­کنیم که این نوشته مربوط به حال حاضر ست. مساله­ای که از این امر ناشی می­گردد باوری تاریخی است که هنوز ذهن ما کازرونی­ها را به خود مشغول نموده. این که چرا با توجه به توانایی­های شهرستان در حوزه­های مختلف، این باور هنور هم خودنمایی می­کند سوالی است که به نظر می­رسد سال­هاست نتوانسته­ایم برای آن پاسخی درخور توجه بیابیم.

براستی مگر تمامی سخنان مسوولینی که کازرونی بودند- که متأسفانه اکثر آنها پس از عزل یا بازنشسته شدن و… کازرون را به حال خود واگذاردند- نه این بود که باید کاری کنیم که کازرون هر روز آبادتر از دیروز شود؟ اما چرا این باور تاریخی مردم کازرون را رها نکرده است؟مگر آباد نشده است؟ چه مشکلاتی وجود دارد که فکر می­کنیم از دایره توسعه و پیشرفت عقب مانده­ایم؟ چرا برخی می­گویند کازرون صاحبی ندارد برای آبادانی­اش؟

تمامی سؤالات نشان می­دهد که آبادانی کازرون هر چند- به ویژه برای مسوولین در طول تاریخ کازرون- به عنوان یک هدف و ارزش مطرح بوده است اما برای رسیدن به این ارزش هیچگاه در فکر ایجاد هنجارها و الگوهای عملی برای رسیدن به آن نبوده­ایم. به دیگر سخن مسوولین ما تنها به شعاردادن و یا اعمال کارهای کلیشه­ای می­پرداخته­اند نه آنکه ایجاد راهکاری برای رسیدن به کازرونی آباد.

به تعبیری دیگر سال­های سال کازرونی­ها برای دست و پنجه نرم کردن با این باور تاریخی تنها راه نجات را در مهاجرت از این شهر می­یافته­اند. وضعیتی که در سنوات گذشته به اوج خود رسیده و متأسفانه نه تنها افراد عادی و معمولی را -که رفتن آنها مشکلی برای شهرستان بوجود نمی­آورد- بلکه نخبگان علمی و فرهنگی و هنری ما را از کازرون جدا کرده است.

سخن درباره روز کازرون است. به زعم نگارنده اگر ما تمامی روزهای سال را به نام روز کازرون نامگذاری کنیم و در آن هیچگونه اقدام عملی و راهکارهای اجرایی برای از بین بردن این بن­بست تاریخی صورت ندهیم سال­های بعد نیز با همین  باورها و نوشته­ها روبرو خواهیم شد.