حجت الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه با رونمایی از دو کتاب بحث‌برانگیز در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران همچنان حضور فعالی در جامعه فکری ایران خواهد داشت.

شبکه ایران ـ گروه اندیشه: حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه؛ مدیر گروه فلسفه و حکمت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، از نویسندگان و متفکران فعال این سالهاست. چراکه توانسته در ابتدای دهه پنجم زندگی خودش در حوزه دین‏شناسی، کلام جدید و فلسفه اسلامی 10 عنوان کتاب را به جهان فکری ایران تقدیم داشته است.

«کلام جدید»، «انتظارات بشر ازدین»، «قلمرو دین»، «گستره شریعت»، «فلسفه های مضاف»، «جامعه مدنی و حاکمیت دینی»، «آسیب شناسی جامعه دینی»، «جریان های فکری معاصرایران» و... بخشی از آثار چاپ شده اوست.

رفت و آمد هفتگی او به تهران و حضور فعال در مناظرات و کرسی‌های نظریه پردازی باعث شد که آیت الله جعفر سبحانی به او لقب هشام بن حکم زمان را بدهند.

در گفت‌وگویی که خبرنگار اندیشه شبکه ایران با دکتر خسروپناه داشت وی اعلام کرد جلد اول از دو مجموعه تحقیقاتی «فلسفه فلسفه» و «جریان شناسی» در نمایشگاه کتاب سال آتی رونمایی می‌شود.

به گفته خسروپناه در صورت تدوین کامل مجموعه فلسفه فلسفه اسلامی، فلسفه اسلامی دگرگون خواهد شد لذا تاکنون برای بیان نظریه "فلسفه فلسفه اسلامی" در چندین نشست علمی و کرسی نظریه‌پردازی شرکت کرده است و در مجموع این نشست‌ها با بازخوردهای مثبت و منفی اندیشمندان روبرو بوده است.

پیشتر او در خبری چارچوب و عناوین این کتاب را اعلام کرده بود.

آسیب‌شناسی دین پژوهی

اثر دومی که از دکتر خسروپناه در ماه های آینده رونمایی می‌شود کتاب «آسیب‌شناسی دین‌پژوهی» است که توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر می‌شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دانشیار و مدیر گروه فلسفه و حکمت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با سرویس اندیشه شبکه ایران گفت: در راستای تحقیقات بنده در مورد جریان‌های فکری معاصر ایران، کتاب «آسیب‌شناسی دین‌پژوهی» اثر بنده در اوایل سال آینده توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر می‌شود.

این کتاب در قالب 4 بخش تدوین شده است که بخش‌های این کتاب عبارتند از: 1. کلیاتی آسیب‌شناسی‌؛ 2. دین‌شناسی بازرگان؛ 3. دین‌شناسی شریعتی؛ 4. دین‌شناسی سروش.

در بخش دوم کتاب که اختصاص به بررسی دین‌شناسی مهندس بازرگان دارد در 5 فصل ذیل تدوین شده است: فصل اول، مراحل شخصیتی وفکری و اجتماعی بازرگان؛ فصل دوم، امتیازها و ضعف‌های اجتماعی بازرگان؛ فصل چهارم، انتظارات بشر از دین از دیدگاه بازرگان؛ فصل پنجم، آسیب‌های دین پژوهی بازرگان.

بخش سوم کتاب به بررسی دین‌شناسی دکتر شریعتی مربوط است که خود در 15 فصل بررسی شده است: 1. زیست نامه فکری،

2. جریان‌های تأثیرگذار بر شریعتی شامل کانون نشر حقایق دینی، نهضت احیای دینی، جریان اصلاحات دینی، گرایش‌های فکری و فلسفی غرب. جریان مکتب تفکیک،

3. روش‌شناسی معرفت دینی؛ آسیب‌شناسی روش معرفت دینی؛

4. انسان‌پژوهی؛ آسیب‌‌شناسی انسان‌پژوهی؛

5. اسلام شناسی، چیستی مذهب و اسلام ، چیستی مکتب اسلام ؛ آسیب‌شناسی اسلام‌شناسی، اسلام‌شناسی توحیدی یا مارکسیستی، اسلام‌شناسی یا تاریخ اسلام، اسلام‌سرایی به جای اسلام شناسی، خاتمیت پیامبری.

فصل‌های دیگر این بخش عبارتند از: 6. دین ایدئولوژیک؛ 7. پروتستانتیسم اسلامی؛ 8. شیعه‌شناسی؛ 9. امامت‌شناسی، آسیب‌شناسی نظریه امت و امامت؛ 10. امام حسین(ع) و شهادت؛ 11. اقتصاد اسلامی؛ 12.‌ روشنفکری‌ دینی؛ 13. بازگشت به خویشتن؛ 14. روحانیت؛ 15. تمدن، تجدد و غرب‌شناسی.

بخش چهارم این کتاب به بررسی دین شناسی دکتر سروش اختصاص دارد که در 2 فصل تنظیم ذیل تدوین شده است:

فصل اول با موضوع فرایند فکری دکتر سروش و فصل دوم با موضوع معرفت‌شناسی سروش تنظیم شده است، در فصل اول در 2 بخش اصلی 1.فرآیند فکری سروش با رویکرد شخص‌محوری، 2. فرآیند فکری سروش با رویکرد جریان و موضوع محوری.

در بخش اول این فصل با رویکرد شخص محوری، 4 رویکرد را در فرآیند فکری سروش بررسی شده است:1. رویکرد صدرایی، رویکرد پوپری، رویکرد کانتی و گادامری، رویکرد شلایرماخری.

بخش دوم این فصل، 4 مرحله فکری سروش را بررسی کرده شده است:1. دغدغه مقابله با مارکسیست‌ها، 2.دغدغه معرفت‌شناسی دینی و تأکید بر نسبیت معرفت‌دینی، 3.تفسیر گزاره و باورهای دینی، دغدغه دین و تأکید بر نسبیت معرفت آن؛ 4.نقد اندیشه سیاسی و اجتماعی اسلام

فلسفه فلسفه اسلامی

وی در مورد نظریه اش در مورد «فلسفه فلسفه اسلامی» گفت: فلسفه فلسفه اسلامی نظریه‌‌ای در صدد نوآوری در فلسفه اسلامی و تأسیس حکمت نوین اسلامی است که کتاب مذکور در قالب 8 گفتار ذیل تدوین شده است.

گفتار اول به چیستی و گونه‌های فلسفه‌های مضاف پرداخته شده است.

گفتار اول دارای 8 شاخه است: 1. چیستی فلسفه‌های مضاف؛ 2. گونه‌های فلسفه‌های مضاف کشف شده؛ 3. تفاوت فلسفه‌های علوم با فلسفه‌های واقعیت‌ها(غیرعلوم)؛ 4. گونه‌های فلسفه‌های مضاف به حقایق؛ 5. گونه‌های فلسفه‌های مضاف به رشته‌های علمی؛ 6. چیستی رئوس ثمانیه و تفاوت آن با فلسفه‌های علوم با رویکرد تاریخی ـ منطقی؛ 7. اجزاء علوم و تفاوت آن با فلسفه‌های علوم با رویکرد تاریخی ـ منطقی؛ 8. مسایل فلسفه مضاف به علوم.

گفتار دوم: به بررسی نظریه دیدبانی به منظور تأسیس فلسفه مضاف تاریخی- منطقی که موارد ذیل را بررسی کرده است: 1- ادبیات نظریه دیدبانی، روش تحقیق، نظریه یا تئوری، رویکرد یا رهیافت، چیستی روش‌شناسی، پروژه، مدل یا پارادایم، رشته‌ علمی و واقعیت، رویکرد منطقی، رویکرد تاریخی، فلسفه مضاف به علوم، فلسفه مضاف به واقعیت‌ها، دانش‌های درجه اول، دانش‌های درجه دوم، چیستی فلسفه؛ 2. روش‌شناسی کشف فلسفه‌های مضاف و تأسیس نظریه دیدبانی؛ یعنی فلسفه مضاف تاریخی ـ منطقی، 3 - فلسفه مضاف تأسیسی(نظریه دیدبانی)؛ 4. ضرورت تأسیس فلسفه‌های مضاف به علوم با رویکرد تاریخی ـ منطق؛ پاسخ به پرسش‌ها.

گفتار سوم به بررسی چیستی فلسفه فلسفه اسلامی پرداخته است؛ یعنی اول: تعریف فلسفه فلسفه اسلامی؛ دوم: روش فلسفه فلسفه اسلامی که بررسی موارد ذیل پرداخته است: 1- روش تحقیق در فلسفه فلسفه اسلامی، 2- تبیین روش تاریخی، 1-2: معانی تاریخ، 2-2: هیستوریسیزم، 3-2: انواع هیستوریسیزم؛ 4-2: اصول هیستوریسیزم؛ 5-2: نقد تاریخی‌نگری روش‌شناختی؛ 6-2: روش تاریخی برگزیده؛ 3- تبیین روش منطقی؛ سوم: غایت فلسفه فلسفه اسلامی؛ چهارم: مسایل فلسفه فلسفه اسلامی.

گفتار چهارم این کتاب به بررسی چیستی فلسفه یونان پرداخته است و تعاریف مختلف فلسفه در مکتب ارسطویی را بیان کرده است. گفتار پنجم: به چیستی فلسفه اسلامی پرداخته است که دیدگاه فیلوسوفان ذیل را در مورد چیستی فلسفه بررسی می‌کند: کندی، فارابی، اخوان‌الصفا؛ ابن سینا؛ ابوالبرکات بغدادی؛ لوکری؛ ابن رشد، شیخ اشراق، میرداماد، صدرالمتألهین، محقق لاهیجی؛ حاجی سبزواری، آقا علی حکیم، محقق آملی؛ علامه شعرانی، علامه طباطبایی، شهید مطهری، آیت‌الله حسن‌زاده آملی، آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله مصباح.

گفتار ششم به بررسی حکمت نوین اسلامی پرداخته شده است که در این گفتار 1 - توصیف تعاریف فلسفه اسلامی، 2- تحلیل تعاریف فلسفه اسلامی، 3- چیستی حکمت نوین اسلامی(حکمت خودی) ملاک اسلامیتِ فلسفه اسلامی، توجیه اسلامیت حکمت خودی، توجیه حکمت نوین اسلامی(حکمت خودی) پرداخته شده است.

گفتار هفتم به بررسی ساختار و قلمرو فلسفه اسلامی، همچون قلمرو فلسفه کندی، قلمرو فلسفه اخوان الصفاء قلمرو فلسفه مشاء، قلمرو فلسفه اشراق، قلمرو حکمت متعالیه، و همچنین بررسی فلسفه هستی چون اصالت،تشکیک وجود، وحدت وجود و ... .