با بررسی تحولات تاریخی  جوامع وملت ها به ویژه انقلابهایی که دراین رهگذر رخ داده اند میتوان دریافت  که در میان مولفه  ها و عوامل مختلف ، نقش رهبران از جایگاه خاصی در ایجاد وشروع و همچنین دوام وبقای این  تحولات اجتماعی و سیاسی تا سرانجام و پایان، برخوردار  بوده و خواهد بود . شخصیت  و منش رهبران و همچنین روش و سیره زندگی آنها و پایمردی و ایستادگی بر روی عقاید راستین و حقیقی  خود و کلام و گفتار و رفتارشان  همه و همه  در مدیریت و هدایت  تحولات و انقلابهایی که ایجاد نموده اند بسیار اثر گذار و ماندگار خواهد بود و شعاع و عمق این تغییرات رابطه مستقیمی با بزرگی روح و شخصیت ،و نفوذ معنوی و درجه کاریزمایی  رهبران خواهد داشت . کما اینکه  برای نمونه  شخصیت امام حسین (ع) یکی از مولفه های مهم و اساسی در ارزشمندی قیام عاشورا میباشد و نام امام حسین (ع) هویت بخش این انقلاب عظیم دینی و بشری میباشد وباعث شده است تا این حرکت بزرگ تاریخی هیچوقت راه خود را گم نکند.  انقلاب اسلامی ایران هم در این میان یکی از رخدادهای مهم  تاریخ درصده های  اخیر قلمداد میشود که رهبری امام خمینی (ره) از ابعاد برجسته  این تحول بزرگ تاریخی محسوب میشود  . اگر بخواهیم رمز و راز و اهداف این انقلاب اسلامی را بهتر درک نماییم  به ناچار میبایست مروری عمیق و دقیق داشته باشیم از زندگی امام خمینی (ره) و افکارو اندیشه های او و کیفیت مدیرت و رهبری ایشان چه قبل و چه بعد از انقلاب . در این میان  وصیت نامه سیای الهی  حضرت امام  بعنوان بخش مهمی از تفکرات ،اندیشه ها و نگاهها و انتظارات  ایشان به ما کمک میکند تا نسبت همه ی اقشار و گروها و مردم ومسئولین و کسانیکه داعیه دلسوزی انقلاب دارند با این نظام دینی و مردمی بهتر مشخص شود و وظایف  وجایگاهها  هرکدام بهتر درک شود. بابررسی این وصیت نامه  میتوان گفت که این مکتوب ، منشور کاملی است از فلسفه و تاریخ اسلام و همچنین فلسفه و چرایی و رسالت و اهداف انقلاب اسلامی  در عصر حاضر ، و از جهت دیگر راههای تقویت و توسعه انقلاب و شیوه های حفظ و صیانت و ارتقای جایگاه آن  برای ما قابل دریافت است. دراین نوشتار سعی شده است تا نظرو دیدگاه  امام  در باره  مردم و ونسبت مردم با  انقلاب اسلامی و وظایف  انها در استمرار و تقویت جایگاه انقلاب مورد برسی قرار گیرد.

در این میان یکی از نکات قابل توجه این است که امام ، اسلام و حکومت اسلامی راپدیده ای الهی معرفی میکند که سعات بشریت را به بلاترین وجه در دنیا و آخرت تضمین میکند و تلاش در جهت تحقق محتوای آن و حفظ و حراست از ان وظیفه همگانی و در راس واجبات میدانند

« اسلام و حكومت اسلامی پدیده الهی است كه با به كار بستن آن سعادت فرزندان خود را در دنیا و آخرت به بالاترین وجه تأمین می‌كند و قدرت آن دارد كه قلم سرخ بر ستمگریها و چپاولگریها و فسادها و تجاوزها بكشد و انسانها را به كمال مطلوب خود برساند. و مكتبی است كه برخلاف مكتبهای غیرتوحیدی، در تمام شئون فردی و اجتماعی و مادی و معنوی و فرهنگی و سیاسی و نظامی و اقتصادی دخالت و نظارت دارد و از هیچ نكته، ولو بسیار ناچیز كه در تربیت انسان و جامعه و پیشرفت مادی و معنوی نقش دارد فروگذار ننموده است؛ و موانع و مشكلات سر راه تكامل را  در اجتماع و فرد گوشزد نموده و به رفع آنها كوشیده است. اینك كه به توفیق و تأیید خداوند، جمهوری اسلامی با دست توانای ملت متعهد پایه‌ریزی  شده، و آنچه در این حكومت اسلامی مطرح است اسلام و احكام مترقی آن است، برملت عظیم الشأن ایران است كه درتحقق محتوای آن به جمیع ابعاد و حفظ و حراست آن بكوشند كه حفظ اسلام در رأس تمام واجبات است، كه انبیای عظام از‌ آدم ـ علیه السلام‌ـ  تا خاتم النبیین ـ صلی الله علیه وآله وسلم‌ـ در راه آن كوشش و فداكاری جانفرسا نموده‌اند و هیچ مانعی آنان را از این فریضه بزرگ باز نداشته؛ و همچنین پس از آنان اصحاب متعهد و ائمه اسلام ـ علیهم صلوات الله ـ با كوششهای توانفرسا تا حد نثار خون خود در حفظ آن  كوشیده‌اند. و امروز بر ملت  ایران، خصوصاً، و بر جمیع مسلمانان، عموماً،  واجب است این امانت الهی را كه در ایران به طور رسمی اعلام شده و در مدتی كوتاه نتایج عظیمی به بار آورده، با تمام توان حفظ نموده و در راه ایجاد مقتضیات بقای آن و رفع موانع و مشكلات آن كوشش نمایند.»

همچنین حضرت امام انقلاب را دستاورد جهاد ملت ایران میدانند و جمهوری اسلامی را رهاورد فداکاریهای ملت بویژه مستضعفان و محرومان معرفی مینمایند و دولت و مجلس را به قدر دانی از آنان (مردم) تذکر میدهند و لزوم قدر شناسی ازانقلاب وعدم هراس از مشکلاتی که در این راه پیش میاید  را یادآور میشوند

«اما به ملت عزیز ایران توصیه می‌كنم كه نعمتی كه با جهاد عظیم خودتان و خون جوانان برومندتان به دست آوردید همچون عزیزترین امور قدرش را بدانید و از آن حفاظت و پاسداری نمایید و در راه آن، كه نعمتی عظیم الهی و امانت بزرگ خداوندی است كوشش كنید و از مشكلاتی كه در این صراط مستقیم پیش می‌آید نهراسید كه إن تَنْصروا الله ینْصُرْكُمْ وَیثَبِّتْ اَقدامَكُم  و درمشكلات دولت جمهوری اسلامی با جان و دل شریك و در رفع آنها كوشا باشید، و دولت و مجلس را از خود بدانید، و چون محبوبی گرامی از آن نگهداری كنید و به مجلس و دولت و دست‌اندركاران توصیه می‌نمایم كه قدر این ملت را بدانید و در خدمتگزاری به آنان خصوصاً مستضعفان و محرومان و ستمدیدگان كه نور چشمان ما و اولیای نعم همه هستند و جمهوری اسلامی رهاورد آنان و با فداكاریهای آنان تحقق پیدا كرد و بقای آن نیز مرهون خدمات آنان است، فروگذار نكنید و خود را از مردم و آنان را از خود بدانید و حكومتهای طاغوتی را كه چپاولگرانی بی‌فرهنگ و زورگویانی تهی مغز بودند و هستند را همیشه محكوم نمایید، البته با اعمال انسانی كه شایسته برای یك حكومت اسلامی است»

در بخش دیگری از وصیتنامه حضرت امام  تعهد نمایندگان مجلس  را از مهمات امور میدانند و آسیبی که اسلام و  کشور از نمایندگان غیر صالح دیده است راگوشزد مینمایند و ملت و مردم را مامور و مسئول انتخاب نمایندگان متعهد به اسلام و انقلاب میدانند

«از مهمات امور، تعهد  وكلای مجلس شورای اسلامی است. ما دیدیم كه اسلام و كشور ایران چه صدمات بسیار غم‌انگیزی از مجلس شورای غیر صالح و منحرف، از بعد از مشروطه تا عصر رژیم جنایتكار پهلوی و از هر زمان بدتر و خطرناكتر در این رژیم تحمیلی فاسد خورد؛ و چه مصیبتها و خسارتهای جانفرسا از این جنایتكاران بی‌ارزش و نوكرمآب به كشور و ملت وارد شد. در این پنجاه سال یك اكثریت قلابی منحرف در مقابل یك اقلیت مظلوم موجب شد كه هر چه انگلستان و شوروی و اخیراً امریكا خواستند، با دست همین منحرفانِ از خدا بیخبر انجام دهند و كشور را به تباهی و نیستی كشانند.

اكنون كه با عنایت پروردگار وهمت ملت عظیم‌الشأن سرنوشت كشور به دست مردم افتاد و وكلا از خود مردم و با انتخاب خودشان، بدون دخالت دولت و خانهای ولایات به مجلس شورای اسلامی راه یافتند، و امید است كه با تعهد آنان به اسلام و مصالح كشور جلوگیری از هر انحراف بشود. وصیت اینجانب به ملت در حال و آتیه آن است كه با اراده مصمم خود و تعهد خود به احكام اسلام و مصالح كشور در هر دوره از انتخابات وكلای دارای تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی كه غالباً بین متوسطین جامعه و محرومین می‌باشند و غیر منحرف از صراط مستقیم ـ به سوی غرب یا شرق ـ و بدون گرایش به مكتبهای انحرافی و اشخاص تحصیلكرده ومطلع برمسائل روز و سیاستهای اسلامی، به مجلس بفرستند»

ودرادامه ایشان نه تنها مردم را مسئول انتخاب نمایندگان متعهد میدانند بلکه بی تفاوتی و  عدم دخالت و عدم حضور ، و مسامحه را گناهی در راس گناهان کبیره  میدانند

«و وصیت من به ملت شریف آن است كه در تمام انتخابات، چه انتخاب رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخاب خبرگان برای تعیین شورای رهبری یا رهبر، در صحنه باشند و اشخاصی كه انتخاب می‌كنند روی ضوابطی باشد كه اعتبار می‌شود مثلاً در انتخاب‌ خبرگان برای تعیین شورای رهبری یا رهبر، توجه كنند كه اگر مسامحه نمایند و خبرگان را روی موازین شرعیه و قانون انتخاب نكنند، چه ‌بسا كه خساراتی به اسلام و كشور وارد شود كه جبران پذیر نباشد. و در این صورت همه در پیشگاه خداوند متعال مسئول می‌باشند.

از این قرار، عدم دخالت ملت از مراجع و علمای بزرگ تا طبقه بازاری و كشاورز و كارگر و كارمند، همه و همه مسئول سرنوشت كشور و اسلام می‌‌باشند؛ چه در نسل حاضر و چه در نسلهای آتیه؛ و چه بسا كه در بعض مقاطع، عدم حضور و مسامحه،‌ گناهی باشد كه در رأس گناهان كبیره است. پس علاج واقعه را قبل از وقوع باید كرد و الاّ كار از دست همه خارج خواهد شد. و این حقیقتی است كه بعد از مشروطه لمس نموده‌اید و نموده‌ایم. چه هیچ علاجی بالاتر و والاتر از آن نیست كه ملت در سرتاسر كشور در كارهایی كه محول به اوست بر طبق ضوابط اسلامی و قانون اساسی انجام دهد؛ و در تعیین رئیس جمهور و وكلای مجلس با طبقة تحصیلكردة متعهد و روشنفكر با اطلاع از مجاری امور و غیروابسته به كشورهای قدرتمند استثمارگر و اشتهار به تقوا و تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی مشورت كرده، و با علما و روحانیون با تقوا و متعهد به جمهوری اسلامی نیز مشورت نموده؛ و توجه داشته باشند رئیس جمهور و وكلای مجلس از طبقه‌ای باشند؛ كه محرومیت و مظلومیت مستضعفان ومحرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند، نه از سرمایه‌داران و زمینخواران و صدرنشینان مرفه و غرق در لذات و شهوات كه تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را نمی‌توانند بفهمند.

و باید بدانیم كه اگر رئیس جمهور و نمایندگان مجلس، شایسته ومتعهد به اسلام و دلسوز  برای كشور و ملت باشند، بسیاری از مشكلات پیش نمی‌آید؛ و مشكلاتی اگر باشد رفع می شود. و همین معنی در انتخاب خبرگان برای تعیین شورای رهبری یا رهبر با ویژگی خاص باید در نظر گرفته شود؛ كه اگر خبرگان كه با انتخاب ملت تعیین می‌شوند از روی كمال دقت و با مشورت با مراجع عظام هر عصر و علمای بزرگ سرتاسر كشور و متدینین و دانشمندان متعهد، به مجلس خبرگان بروند، بسیاری از مهمات و مشكلات به واسطة تعیین شایسته‌ترین و متعهدترین شخصیتها برای رهبری یا شورای رهبری پیش نخواهد آمد، یا با شایستگی رفع خواهد شد. و با نظر به اصل یكصد و نهم و یكصد و دهم قانون اساسی، وظیفة سنگین ملت در تعیین خبرگان و نمایندگان در تعیین رهبر یا شورای رهبری روشن خواهد شد كه اندك مسامحه در انتخاب، چه آسیبی به اسلام و كشور و جمهوری اسلامی وارد خواهد كرد كه احتمال آن، كه در سطح بالای از اهمیت است برای آنان تكلیف الهی ایجاد می‌كند

با این وجود همه مسئولین ودست اند کاران باید بدانند که عدم تمکین به رای مردم و بی دقتی درزمینه سازی و  برگزاری امر مهم انتخابات که مظهر مشارکت و همیاری ملت در تصمیم سازی و اداره جامعه میباشد  در واقع رفتن به انحراف و ورطه هلاکت می باشد . و اگر بخواهیم نظامی پایدار و پویا داشته باشیم طبق تجربه تاریخ و براساس شرع و عقلانیت باید زمینه و بستر حضور واقعی و حداکثری مردم فراهم باشد وهچنین باید بدانیم که منظور امام از مردم همانگونه که تاکید نموده اند همه مردم از هر قشر و گرو قوم و مسلک و مذهب میباشد. این را هم از امام بیاموزیم که خود را در برابر مردم و انقلاب قطره کوچکی میدانند و همچنین مردم را ولی نعمت و خودشان را خدمتگزار مردم معرفی می نمایند که همین نشان از  بزرگی  وی  وشایستگی ایشان در رهبری بزرگترین پدیده سیاسی اجتماعی سده اخیر یعنی انقلاب اسلامی ایران می باشد و توصیه دائمی ایشان برنقش مهم مردم در همه عرصه ها و برهه ها و زمینه ها را بعنوان بزرگترین ضامن بقای انقلاب ، سرلوحه همه تصمیمات و سیاست ها یمان بدانیم.

*فرهنگی و کارشناس ارشد علوم سیاسی