سرزمين ايران به دليل موقعيت جغرافيايي و قرارگرفتن بر روي كمربند جهاني زلزله در طول تاريخ همواره زمين لرزه‌هاي بزرگ و خسارت باري را شاهد بوده است. چنانچه در قرن حاضر نيز زلزله يكي از دغدغه‌هاي مردمان و دولت‌هاي اين سرزمين است.

كتاب «تاريخ زمين لرزه‌هاي ايران» نوشتة ن. ن. امبرسز، چ. پ .ملويل اثري ارزشمند و گرانقدر و حاصل دو دهه مطالعه و ژرف انديشي در منابع فارسي، عربي، ارمني، يوناني، تركي، سرياني، روسي، اروپايي و هچنين تحقيقات ميداني است. پژوهشي كه بايد آن را يك پژوهش ميان رشته‌اي به شمار آورد چرا كه در تاليف آن براي باز شناخت، ارزيابي و تحليل داده‌هاي زمين لرزه‌ها، از علوم و تخصص‌هايي چون تاريخ، جغرافيا، مهندسي و جامعه‌شناسي كمك گرفته شده است. محدودة زماني و مكاني تحقيق نيز تاريخ و مرزهاي تمدن ايران از روز گار باستان تا سدة اخير است.

مطلب زير گزارشي است از همين كتاب درباره زلزله اي مهيب در كازرون و از آنجا كه برای تاریخ نگاری این دیار ارزشمند است آن را در اينجا نقل مي كنيم:

ويلاك مي گويد كه پيشكار شيراز تصوير گزافه گويانه اي از آسيب هاي زمين لرزه كه گويا در آن 2000 تن كشته شده اند گزارش كرد. هدف او ظاهراً آن بوده است كه بخشودگي مالياتي به دست آورد. الگزاندر كه در ژوئن 1826 از اين منطقه ديدن كرده, كازرون و جاهاي ديگر را هنوز ويران يافته است (الگزاندر, 1827, ص100). و هيئت روسي سال ها پس از آن, آسيب هايي را كه اين زمين لرزه در امتداد درّه شاپور رسانده بود مشاهده كرده است (چيريكوف 1875). باري پل روي شورا در نزديكي شاپور در اثر اين لرزه ويران نشد؛ دو قوس از آن را مدتي پس از زمين لرزه سيل برد.اگرچه برآوردي از تلفات سراسر منطقه در دست نيست, ويلاك در يك گزارش متأخرتر مي گويد كه تنها حدود 150 تن در كازرون جان خود را از دست دادند.

از منابع همروزگار تنها ويلاك و خبرنگار بومبي گزت,7/9/1824 ميلادي, را كه اتفاقاً در زمان رويداد زمين لرزه در كنارتخته بوده است مي شناسيم كه تاريخ دقيق رويداد را به دست داده باشند. فسائي (فارسنامه), ج1, ص267, تاريخ رويداد را شوّال 1239 ذكر مي كند و مي گويد كه اين رويداد پيش از زمين لرزه اي بود كه در 27 شوّال شيراز را ويران كرد. نويسندگان متأخرتر اين دو رويداد را به خطا در هم مي آميزند و ويراني كازرون را به زمين لرزه شيراز نسبت مي دهند (تاريخ زمين لرزه هاي ايران, ص 178 و 530).

منبع:

تاريخ زمين لرزه هاي ايران, اَمبِرسِز, مِلويل, ترجمه ابوالحسن رده, انتشارات آگاه, تهران, 1370.

همچنين معرفي اين كتاب با استفاده از پايگاه اينترنتي سازمان اسناد و كتابخانه ملّي ايران انجام شده است.