از پس و در میانِ این سیلِ ویرانگرِ شیراز که از زمین و هوا مرگ می بارید و نوروز 98 را به تلخ کامی کشاند، نسیمِ بادِ نوروزی دوباره از جانبِ شیراز وزید و شبکه های مجازی و به خصوص اجتماعی اخبار و تصاویرِ امیدوار کننده ای از مهربانی ها و انسان دوستی مردم منتشر کردند و بدین گونه، اندکی و شاید بیش از اندکی، از تلخ کامی هایمان را کاستند.

تیتر برخی از این اخبار چنین بود: "مردم شیراز انسانیت را به رخ مردم جهان کشیدند"، "شیرازی ها مسئولین و سلبریتی ها را غافلگیر کردند"، "شیرازی ها با ساز و آواز به ملاقات سیل زدگان رفتند"، "نوروزِ همدلی و مهربانی: مهمان‌نوازی شیرازی‌ها پس از سیل ویرانگر"، "از پیک امید در سیل تا مهمان‌ نوازی شیرازی‌ ها"

خلاصه ی بهشتی که مردمِ نازنین شیراز در دلِ جهنّمِ آفریدند، چنین بود:

1- بلافاصله جان خود را به خطر انداختند و باران و سیل را نادیده گرفتند و از هر سویی به کمک شتافتند...

2- سریعا لباس ها و رختخواب های خود را به سیل زدگان رساندند...

3- درب منازل را به روی آسیب دیدگان باز کردند...

4- پلاکارد و تابلو به دست، ساعت ها توی باران ایستادند و آدرس و شماره تلفن منازل مجانی را اطلاع رسانی کردند...

5- تا صبح بیدار ماندند و گشتند و مجانی پذیرای مهمانان نوروزی شدند...

6- درهای هتل ها را مجانی به روی میهمانان نوروزی بازگذاشتند...

7- رستوران ها غذای مجانی به آسیب دیدگان دادند...

8- نمایشگاه بین المللی بلافاصله چند هزار چادر در سالن های برپا کردند و به اسکان خانواده ها پرداختند...

9- مراکز بهداری ها، بیمارستان ها و درمانگاهای خصوصی برای درمانِ مجانی آسیب دیدگان اعلام آمادگی کردند...

10- مردم تا پایان سیل ایستادند و مجروحان را با کمک مسئولان و پادگان های ارتش نجات دادند و به مراکز درمانی بردند...

11- حتی کمک کردند تا اجساد قربانیان حادثه را از لابلای سیل پیدا کردند...

12- کوشیدند تا ماشین های آسیب دیده و واژگون شده را از لابلای سیلاب جمع آوری کرده و به مکان های مناسب منتقل کنند...

13- صافکاران و مکانیک ها و تعمیر کاران به تعمیر مجانی ماشین ها پرداختند...

14- با دلِ خونین اما لبی خندان با ترانه و موسیقی به عیادتِ بیماران و بچه ها رفتند...

جالب این جاست که دایره ی این عشق ورزی و مهربانی به سرعت از شیراز فراتر رفت و مردم شهرستان های بزرگ و کوچک استان فارس نیز به یاری آمدند. کاروان های خود جوشِ استادکاران و تعمیرکارانِ ماشین و موبایل و بسته های هدایا و وسایل مورد نیازِ سیل زدگان از کازرون و جهرم و فیروزآباد و داراب و... به سوی شیراز آمدند تا نشان دهند که به یمن همت و نفس پاک عارفان و شاعران و هنرمندان این استان "خُردک شرری هست هنوز..."

نویسندگان و شاعران و روزنامه نگاران و هنرمندان هر کدام به نوعی، یادداشت ها در ترغیب و تشویق مردم به این همه نوع دوستی و مهربانی نوشتند و از جمله دوست عزیز و صاحبنظرم جناب سیدحبیب موسوی هم به تاریخ استناد کرد و نوشت: فرهنگ انسان دوستی اهالی فارس ریشه تاریخی دارد. دو هزار و پانصدسال پیش که پادشاهان و فرمانروایان به سربریدن، زبان درآوردن از حلقوم مردم و به اسارت گرفتن انسان ها افتخار می کردند، کورش هخامنشی از اهالی فارس به سپاهیان خود دستور داد در ضمن فتوحات، کسی را نیازارید و مردم را از هستی ساقط نکنند و پس از او داریوش در کتیبه ای می گوید: به خواست اهورامزدا، من راستی را دوست دارم، از دورغ روی گردانم، من بد خشم نیستم.

هشت صد سال پیش در اوج خون ریزیها و کشتار مغولان که هر کسی در فکر نجات جان خود بود سعدی، آموزگار اخلاق و انسانیت در "گلستان" گفت:

"تو کز محنت دیگران بی غمی

نشاید که نامت نهند آدمی"(حکایت10)

و صد سال پس از او حافظ بزرگ سرود:

"مباش درپی آزار و هر چه خواهی کن

که در شریعتِ ما غیر از این گناهی نیست"(غزل 76)

و یا:

"آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است

با دوستان مروت با دشمنان مدارا"(غزل 5)

صد سال پیش در جنگ جهانی اول که فقر و گرسنگی و قحطی ایران را فرا گرفته بود، ناصر دیوان کازرونی در کازرون، حاج کاکاحسین کازرونی در اصفهان و آسید محمدرضا کازرونی در بوشهر پناهگاه و دستگیر مردم فقیر و مستمند بودند و نام نیکی از خود در تاریخِ این مرز و بوم به یادگار گذاشتند.

بی جهت نبوده که سعدی علیه الرحمه سروده:

هر چند که هست عالم از خوبان پُر

شیرازی و کازرونی و دشتی و لر... (دیوان اشعار، رباعی87)

این ها نگفتم تا تکرار مکررات کنم و در همراهی با دیگران از مهمان دوستی و انسان دوستی مردم شیراز و استان فارس بگویم، وانگهی این روزها شبکه های مجازی و اجتماعی انباشته از این دست، مطالب، تصاویر و کلیپ های ارزشمند است و بازار این مفاخرات فعلا بسیار گرم و پر رونق است. من هم البته بسیار خوشحالم،  این جا، که جای خود دارد. بسیار خوشحالم، حتی وقتی غنچه ای می شکوفد در باغی متروک و مرغی می خواند در دره ای بی عبور، تا چه رسد به خوشحالی انسان که خوشحالیِ جهان است. اما با وجود این همه خوشحالی، غمی بزرگ، از اعماقِ وجودم می خواند: "که این معامله تا صبحدم نخواهد ماند"(حافظ)

این روزها هم به هر حال، می گذرد مثل روزهایی که به سرعت گذشت. مردگان تشییع و دفن می شوند و سوکواری ها به پایان می رسد و زندگی از نو آغاز می شود و ما می مانیم و همان جامعه مفلوک و بدبخت، همان نابسامانی ها و همان دزدی ها، همان دروغ ها و همان خشونت ها و... و دوباره شبکه های مجازی و اجتماعی پر می شود از اخبار، تصاویر و کلیپ های کلاه برداری و خشونت و نامهربانی و... .

مرا ببخشید که نمی توانم بر موجِ خوشحالی ها سوار باشم و از این واقعیتِ تلخ سخن می گویم که این شیراز و این استان فارس و تاریخ درخشان آن در انسان دوستی و مهربانی با واقعیتِ جاری شیراز و شهرستان های فارس فاصله ها دارد و بسیار متاسفم که باید با استاد فقید و اسطوره بی بدیل ایل و آموزش و پروزش عشایری، محمد بهمن بیگی تا حدودی همداستان شوم که: «من در شهر شيراز زندگي مي‌كنم؛ شهري يك ميليوني كه در ايران و جهان به نام حافظ و سعدي شناخته شده است. اما در اين شهر يك پسر به نام حافظ يا سعدي وجود ندارد. به جاي آن در كوچه‌هاي شهر ده‌ها چنگيز و نادر و تيمور از سر و كول هم بالا مي‌روند.» با افسوس و درد بگویم که این داستانِ غم انگیز، داستانِ شیراز و فارس نیست، این داستانِ ایرانِ من است...!!!

به درستی نمی دانم که مسبب این بدبختی ها کیست و علل و عواملِ آن چیست؟ اما می دانم که ما نباید بر مبنای آن چه در این چند روزه می بینیم، تعمیم دهیم و درباره وضعیتِ جامعه ی خویش قضاوت کنیم، نباید به اصطلاح امروزی ها، جوّ گیر شویم و فراموش کنیم که بسیاری از ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ما فرو پاشیده است و باید اندیشه ها کنیم.

آیا ما می توانیم از این فرصتِ ایجاد شده در انسان دوستی و مهربانی و خوشحالی - برخاسته از دلِ بدبختی- برای نوسازی فرهنگ و اجتماع و اقتصاد و در مجموع ساختارهای جامعه خویش استفاده کنیم و جامعه و زندگی را به سمت همگرایی و مهربانی سوق دهیم؟؟؟ متاسفانه در این باره خیلی امیدوار نیستم و گذشته ما نشان می دهد که ما استادِ فرصت سوزی بوده ایم!!!

ای کاش می شد همراه و هم نفس با حافظ  شیرین سخن بخوانیم که "بدین رواق زبرجد نوشته‌اند به زر/که جز نکویی اهل کرم نخواهد ماند"

ای کاش می شد مهربانی های این چند روزه را به چند ماه و چند سال و یا شاید بیشتر گسترش دهیم و ای کاش می شد که:

روزی ما دوباره كبوترهایمان را پیدا کنیم

و مهربانی دست زیبایی را بگیرد

روزی كه كمترین سرود

بوسه باشد

و هر انسان

برای هر انسان

برادری...

روزی كه دیگر درهای خانه هامان را نبندیم

و قفل ها افسانه ای باشند

و قلب ها

برای زندگی...

روزی كه معنای هر سخن دوست داشتن باشد

تا به خاطر آخرین حرف دنبال سخن نگردیم

روزی كه آهنگ هر حرف، زندگی باشد

تا شاعران به خاطر آخرین شعر، رنج جستجوی قافیه نبرند

روزی كه هر حرف ترانه ای باشد

تا كمترین سرود بوسه باشد

روزی كه تو بیایی، برای همیشه بیایی

و مهربانی با زیبایی یكسان شود

روزی كه ما دوباره برای كبوترهایمان دانه بریزیم ...

و من آنروز را انتظار می كشم

حتی روزی

كه دیگر

نباشم...(با دخل و تصرف در شعر شاملو)

 و خروجیِ سخن من این که به عنوان یک معلمِ خسته و نه چندان امیدوار نسبت به روزگار، امیدوارم که اولا این مهربانی تلنگری باشد بر زندگی خودمان که مهربان باشیم و بعد برای دانش آموزانمان، دانشجویانمان، فرزندانمان و برای هر کس که دور و برمان است حکایت این مهربانی ها و خوشحالی ها را با این رویکرد و ملاحظات بگوییم که ما در گذر زمان، به سرعت می گذریم و چه لذتی دارد مهربانی و چقدر خوب است که نه در فاجعه بلکه در هر زمان مهربان یاشیم. ما می توانیم و باید به اعتبار این که انسانیم، انسانی زندگی کنیم و دیگران را دوست داشته باشیم که خوشحالی واقعیِ ما در گرو خوشحالیِ دیگران است... بهتر است همین امروز دست یکدیگر را بگیریم تا خداوند مهربان دستِ ما را بگیرد... پایان کلام این که: این واقعه دردناکِ ویرانگر می تواند برای ما قزصتی دوباره باشد برای زندگی شخصی مان، بی ملاحظه ی این که زمان و زمانه به کجا می رود... "ز مهربانی جانان طمع مبر حافظ/که نقش جور و نشانِ ستم نخواهد ماند(غزل 179)

*عضو هیئت علمی دانشگاه