پایگاه خبری کازرون نیوز | kazeroonnema.ir

کد خبر: ۱۰۲۴۰
تعداد نظرات: ۱ نظر
تاریخ انتشار: ۲۸ ارديبهشت ۱۳۹۲ - ۰۹:۱۶
معرفی نسخه ی خطی کهن
با مطالعه ی این نسخه ی خطی میتوان از اطلاعات مهمی که نشان دهنده ی فرهنگ والای کشورمان بوده است به دست آوریم.نخستین اهمیت این نسخه از لحاظ قضایی وحقوقی است چرا که نمونه های خوبی از فرهنگ وادبیات قضایی –حقوقی حاکم بر این دوره را در این کتاب میتوان به وضوح ملاحظه نمود.
محمد جمالو/دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ اسناد دانشگاه تهران: شهرستان کازرون از شهر های مهم وقدیمی ایران محسوب شده و از دیر باز در تمدن باستانی و سپس در تمدن اسلامی ایران نقش به سزایی را ایفا نموده است.این شهر زادگاه عارفان بزرگ وعالمان فرزانه ای است که هر یک به تنهایی مخزنی از دنیایی تمام نشدنی علم بودند.از نمونه ی این افراد که کمتر شناخته شده میباشد واثر او هنوز به درستی وکامل معرفی نشده است نویسنده ی نسخه ی خطی منحصر به فردی است که در طی قرون هشتم ونهم هجری قمری حیات داشت. هر چند نویسنده ی این نسخه کتاب به درستی معلوم نیست اما میتوان به قاطعیت به کازرونی بودن وی ادعا نمود چرا که بارها و بارها در کتاب خود اسم شهر کازرون را آورده ومثال های خود را بر این روال زده است. در ابتدای نسخه خطی نام نویسنده محمد نبی کازرونی آمده است.

معرفی نسخه
نسخه ی خطی شروط که مجموعه ای از شرعیات فقهی جامعه ی مدنی ایران در قرون هشتم ونهم را شامل میشود و در این زمان به عرصه نگارش درآمده است.نسخه ای منحصر به فرد می باشد که به خط کاتب آن یعنی محمد نبی کازرونی نوشته شده است.نویسنده کتاب تلاش کرده است تا خوانندگان ومراجعه کنندگان به کتاب را با طرز مطرح کردن دعاوی ونوشتن اسناد ومتون شرعی آشنا کند.ابتدای نسخه افتادگی دارد ولی از قراین وشواهد معلوم ومستندات مندرج در این کتاب میتوان گفت ابتدای کتاب در باب بیع است نسخه 268 برگ دارد.قسمتهایی از این نسخه متاسفانه به دلیل نگه داری نامناسب در طی قرون متمتدی به هر نحوی از بین رفته است که می توان به وضوح آن را مشاهده نمود.در حال حاضر این نسخه ی خطی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگه داری می شود.علاقه مندان میتوان با مراجعه به سایت کتابخانه مجلس آن را دریافت کنند.

علت اهمیت نسخه
در این قسمت جا دارد از استاد بزرگ نسخه های خطی مرحوم ایرج افشار یادی کنیم و اهمیت نسخه های خطی را ابتدا از زبان شیوای وی نقل کنیم.استاد بزرگمان در یکی از مقالات خود درباره اهمیت نسخه های خطی مینوسد:

"ثبت و ضبط اندیشه در دوران دراز تمدن بشری به سه شیوه عملی شده است : نوشتن دستی بر صفحه‌های گلی، سنگی، چوبی، كاغذی و . . . . ؛ چاپ آثار با وسایل فنی و صنعتی؛ و سرانجام صبط و انتقال گفته ها بر صفحه و نوار و موج و رایانه. 

در تاریخ تمدن ایران، سابقه ی نسخه‌نویسی ِ خطی پردامنه است و این نوع كار در میان آثار باستانی دیگر ارزش خاص و اعتباری ویژه دارد. زیرا افكار همه ی اندیشمندان و دانشمندان و شاعران ما بر این اوراق كه بیش ترشان اکنون فرسوده و پاره و چركین و ناخواناست، پس از سده ها و روزگاران دراز به دست ما رسیده است و امروزه ما می‌توانیم تاریخ حیات ملت نام داری را در میان آن ها پژوهش و كشف كنیم.

تردیدی وجود ندارد كه اهمیت این نسخه ها نه از تخت جمشید و مسجدهای اصفهان كم تر است و نه از گنجینه‌های زرین زیویه و مارلیك كه چشم‌ها را خیره می‌كنند. شناخت ملت و سرزمین ما منحصر به تاریخ جهانگیری هخامنشی و هنر ساسانی و پهلوانی های رستم و نقش های زیبای شیخ لطف‌الله نیست. ما در كنار و هم تراز با این آثار بزرگ و با جلال، نسخه‌های خطی زیبا و پركار هنرمندانه و كهنه كتاب های فرسوده و شیرازه دررفته ای داریم كه هر یك سندی بزرگ و مهم است، هم از حیث خط و هنر و هم از دید مضمون و اندیشه....

نگاهی به نسخه‌های خطی متن های قدیم خواه عربی و خواه فارسی، و بررسی در تاریخ نگارش آن ها این نكته ی دقیق را روشن می سازد كه نوشتن نسخه های علمی تا سده ی نهم هجری رایج و مرسوم بود و در سده ی نهم یعنی در عصر تیموری كه در دربار هرات خوش نویسی و نقاشی بالایی گرفت نوشتن نسخه های مرغوب و زیبا و مزین از كتاب های ادبی كه بیش تر مطلوب شاه زادگان و اعیان بود و در قلمرو ایران و عثمانی و هند خریدار و خواستار داشت، رونق و رواج خاص یافت و زمان و وقت خطاطان مصروف نگارش و نوشتن این دست كتاب ها می‌شد. رسیدگی به نسخه هایی كه اكنون از آن دوره باقی است و تنظیم صورتی از موضوع‌های این نسخه ها، این نكته را به خوبی روشن می‌سازد. "

با مطالعه ی این نسخه ی خطی میتوان از اطلاعات مهمی که نشان دهنده ی فرهنگ والای کشورمان بوده است به دست آوریم.نخستین اهمیت این نسخه از لحاظ قضایی وحقوقی است چرا که نمونه های خوبی از فرهنگ وادبیات قضایی –حقوقی حاکم بر این دوره را در این کتاب میتوان به وضوح ملاحظه نمود.اصطلاحات معماری کهن و آشنایی با فنون وعلوم مسلط بر این رشته در اثنای این نسخه آمده است استفاده از کلماتی چون ،راستوان ،دهلیز،درچه،چاه خانه،مستحمم و..نمونه هایی از این عبارت ها واصطلاحات می باشند.

از اهمیت این نسخه ونسخه های دیگر خطی هر چقدر بگوییم باز هم کم است چرا که در این نسخه های میتوان از همه نوع اطلاعات از فرهنگی وسیاسی وقضایی واجتماعی گرفته تا اطلاعات حسابی وسیاقی و...آمده است.وجود این عبارات واطلاعات نشان از دانش واندیشه ی حاککم بر فرد نویسنده دارد ونمایشگر تسلط نویسنده بر اطلاعات وعلوم زمان خود می باشد.

ارتباط ناگسستنی کازرون با نسخه خطی
از آنجایی که نویسنده ی نسخه فردی کازرونی الاصل بوده است در نوشتن این نسخه ی خطی کوشیده است خوانندگان ومراجعه کنندگان را با فرهنگ وهنر وتمدن کازرون آشنا سازد واطلاعات قابلتوجهی را ارائه نماید.از نمونه های بارز در این کتاب میتوان به نام محله های قدیمی کازرون اشاره کرد که در لابه لای سطور این کتاب تحریر شده است.محلات مصلی،جنبذو مشایخ و... از نمونه های آن میباشند.همچنین در این کتاب به مسجد ومقبره تحت السراج مرشدی کازرون اشاره شده است نمونه ای از وجود تصوف در این قرن در کازرون می باشد.اسامی قدیمی دکان ها ومغازه ها که شاید امروزه نام آنها را کمتر شنیده باشیم از قبیل:ندافی(پنبه زنی)حلوایی،عصاری و...همگی در این کتاب آمده است.این عبارت ها واصطلاحات همانطور که گفته شد هر یک دلیلی بر بخشی از فرهنگ این مرز وبوممی باشد و در شناسایی آن به نسل جدید کشورمان نقش بسزایی را دارند.
در پایان کلام خود را با عبارتی زیبا از استاد گرامی ایرج افشار به پایان میبریم .

استاد ایرج افشار در بیان توجه واهمیت دادن به میراث ارزشمند نسخه های خطی در مقاله ای از خود این چنین می گوید که:

"نخستین و مهم ترین كار ما ایرانیان گردآوری این آثار است كه دسته‌ای از آن ها به صورت نسخه‌های خطی در خانه‌ها به عنوان مجموعه ی خصوصی یا مال ارثی از چشم پژوهشگر و دانشمند دور ‌و ‌‌بركنار نگاه داشته می‌شود و گاه به گاه پس از مرگ صاحب مجموعه یا روش سوداگرانه به بازار می‌آید و غالبن متفرق می‌شود. دسته ی دیگر از کتاب های خطی آن هاست كه در مزارها و امام‌زاده‌ها و بقاع مذهبی و مسجد‌ها به تصادف از بد حادثه ی زمان بركنار مانده و به علت احترام عامه به مکان های مذهبی آن کتاب های هم حفظ شده‌ است و البته بسیاری از کتاب های مهم خواه از نظر متن و حواه از لحاظ هنر پاره و پراكنده در صندوق های مسجدها و مزارها طعمه ی خاك و موش و موریانه است و به تدریج از میان خواهد رفت. بر ماست كه این آثار گران قدر را كه مرده ریگ اندیشه ی ملت ایران است گردآوری کنیم، یعنی باید آن ها را خرید و به صورت قانونی از طریق ضبط از نیستی و نابودی محفوظ داشت و به راستی باید از كسانی كه مجموعه ی خصوصی دارند و به علت ذوق و عشق به گرد‌آوری کتاب های خطی پرداخته‌اند سپاس گزار بود كه بخشی از عمر و سرمایه ی خود را برای این کار بزرگ نهاده اند و موجب حفظ شماری از این آثار بوده‌اند. مؤسسات ما باید با همت بلند و با رغبت، نفایس خطی را از این گسان خریداری كنند و بدانیم كه گردآورندگان این نوع آثار مردمی هوشیار بوده و خدمتی بزرگ به ملت خود كرده‌اند." 

نمونه ای از متن تحصیح شده نسخه خطی" الشروط"
اگر کسی ملکی یا باغی وقف میکند بر فرزندان وبعد از ان بر فرزندان ذکور واناثا للذکر مثل خط لانثین وبعد از آن بر فرزندان فرزندان فرزندان نسلا بعد نسل وعقبا بعد عقب واگر عیاذابالله تعالی نسل ایشان منقطع شود وقف باشد بر مسجدی که منسوب است به جد واقف مذکور وآن مسجد واقع است در محله ی مشایخ از محلات بلده کازرون برین موجب بنویسند 

لله الحمد والمنه
مضمون این فصل صحیح شرعی و مدلول این کتاب معتبر دینی دلالت می کند بر آن که فلان بن فلان فلان وقف کرد وتصدق نمود حسبه الله تعالی وطلبا الثوابه وهربا فی الیم عقابه ولبیض الله تعالی وجهه یوم یبیض وجوه وتسود وجوه آنچه حق وملک ومال واقف است ودر ید وتصرف او جاری است به ملکیه شرعیه وحقیه دینیه بی منازعه منازعی و بی ئمخاصمه مخاصمی وآن تمام باغی است که مشجر است به انگور سیاه وسفید وانجیر سبز که واقع است در جبل فیره از توابع شولستان از اعمال فارس وبسط کل آن یک فیمان وهفت قنیز است و محدود است از طرف قبلی به باغ انجیر مزارع عثمان بن رمضان بن تاج الدین بن کرشاسف فیره ؟واز طرف مشرقی به جبل و وادی واز طرف جنوبی به باغ ورثه قائد اعظم مرحوم سعید جلال الدین محمد بن قاید اعظم سعید مرحوم نظام الدین احمد بن قاید مرحوم شمس الدین محمد شول بلین با جمیع توابع ولواحق ومما رر ومرافق واشجار که در ان قایم است ومضافات ومتعلقات وتمام باغی که مشجر است به انگور نالانی و واقع است در موضع دایان ومایان از توابع بلده کازرون وبسط آن چهار فیمان است وحدود است از اطراف اربعه به طریق وآن باغ مشهور است به کریم آباد میان را با جمیع توابع ولواحق وممار ومرافق وجدار واشجار که قایم بر ان است در آن و مضافات و متعلقات وشربی که مرتب است بر آن و آن سی سهم است از جمله ی سیصد وشصت سهم که سهام قناتی است که معروف ومشهور است به بید اذان و واقع است در شمالی بلده کازرون و منبع آن از پای کوه در آن است و مصب آن اراضی دایان ومایان و خواذنجان وحومه است ومعروف مشهور است و مستغنی است از ذکر حدود و حقوق و اوصاف از غایه شهره ونهایه معرفه به آنچه تعلق به آن می دارد از توابع ولواحق وممار ومرافق وآباد وانهار وحوض کبیر وجداول وسواقی ومضافات ومتعلقات وتمام دکانی طباخی که واقع است در بازار سر جاه تازه از بلده کازرون وآن دکان معروف است فدیما به خواجه تاج الدین روز بهان واین زمان مشهور است به واقف مذکوره ومفتوح است در آن دکان به طرف شمال ومحدود است از طرف قبلی به دکان بقالی شیخ معظم نعیم الدین محمد بن شیخ اعظم مرحوم سعید امام اعلی والدی محمدلا وحلبی و از طرف شمالی بعد از فضا وممر به طریق شارع و از طرف مشرقی متصل است به دکانی که مشهور است به استاد عبد الکریم بقال واز طرف جنوبی به دکان ندافی خواجه اصیل است محمد بن خواجه تاج الدین علی تاج الدین محمد با جمیع توابع ولواحق وممار ومرافق و علی وسفل ومشرقه ومضافات و متعلقات بر فرزندان صلبی خود فلان و فلان ومسماه فلانه وفلانه للذکر مثل حظ الاثنین وبعد از ایشان بر فرزندان و بعد از آن بر فرزندان فرزندان ذکور واناثا نسلا بعد نسل وعقبا بعد عقب و اگر اعیاذا بالله تعالی نسل ایثشان منقطع شود وقف باشد بر مسجدی که منسوب است به جد واقف مذکور و واقع است در محله مشایخ از محلات بلده کازرون و آن مسجد معروف ومشهور است ومستغنی است از ذکر حدود واوصاف از غایه شهره و نهایه معرفه وقفی صحیح شرعی موبد مخلد وتصدقی معتبر دینی که نفروشد ونبخشد ویکرو نکنند وبه میراث نرود بلکه باقی دارند بر وقفیه الی ان یرث الله الارض و من علیها وهو خیر الوارثین و تفویض کرد واقف مذکور تولیت وقف مذکور بر نفس خود مادام که در قید حیات باشد وبعد از آن بر پسر بزرگ خود وبعد از آن بر پسران دیگر که آن کس که بزرگتر باشد مقدم دارند وبعد از آن بر پسران پسران وبعد از آن بر فرزندان دختران واقف مذکور ذکورا دون لاناث تقدم لا سن فالاسن یعنی آن کس که بزرگتر باشد مقدم دارند بر کوچکان واولاد واقف مذکور این وقف را قبول کردند و واقف مذکور تسلیم ایشان کرد وایشان تشلم نمودند وبر متولی باشد که باغات و دکان معمور دارد وآنچه حاصل شود اولا موقوفات مذکورات از آن معمور وآبادان دارد وبعد از آن آنچه زیاده عماره باشد عشری ار آن متولی باشد بحق التولیه بعد از آن آنچه باشد میان جماعه موقوف مذکور علیهم مذکور للذکر مثل حظ لانثیین قسمت کنند تا درجه نفع و کس خود و عیالان صرف کنند واگر عیاذ ابالله تعالی نسل ایشان منقطع شود وقف باشد بر مسجد مذکور وحاصل آن بعد از عماره موقوفات عشر متلی صرف کنند و بر عمارت مسجد مذکور وبهار حصیر و بوریا که در آنجا بیندازند جهت مجاوران ونمازگزارن که آن وهر روز یک دینار اقجه شهروا شیرازی به کسی دهند که پنج وقت نماز فرض امامت بکند وهر روز نیم دینار اقجه شهروا شیرازی به کسی دهند که ملازم مسجد مذکور باشد و هر روز پنج وقت بانگ نماز بگوید برین موجب واقف مذکور وقف کرد واجر الواقف علی الله تعالی و هو لا یضیع اجر المحسنین والحمدالله رب العالین والصلوه الله قائم علی رسوله رسوله ونبیه محمد المصطفی سید المرسلین وعلی اله واصحابه اجمعین الی یوم الدین و لذلک ومع لاشهاد فی التاریخ فلان سنه فلان والتوفیق من الله تعالی اشهاد خود برین موجب بنویسند

بسم الله جمیعا بذکر لاعلی
اعترف الوالد الواقف المذکور ما اسند الیه فیه عندی قال مته موجبه وحکمت بصحه واشهدت به مسیتولا حرره العبد الفقیر فلان بن فلان بن فلان حامدا الله و مصلیا لرسوله


نویسنده: محمد جمالو
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
ناشناس
|
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
|
۱۷:۱۷ - ۱۳۹۴/۰۱/۲۱
0
0
متنی که خوندم خیلی به روز بود.واقعا تلاش شما قابل قدردانی است...
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
مخاطبین محترم؛
۱) کازرون نما، معتقد به آزادی بیان و لزوم نظارت مردم بر عملکرد مسئولان است؛ لذا انتشار حداکثری نظرات کاربران روش ماست. پیشاپیش از تحمل مسئولان امر تشکر می کنیم.
۲) طبیعی است، نظراتي كه در نگارش آنها، موازین قانونی، شرعی و اخلاقی رعایت نشده باشد، یا به اختلاف افكني‌هاي‌ قومي پرداخته شده باشد منتشر نخواهد شد. خواهشمندیم در هنگام نام بردن از اشخاص به موازین حقوقی و شرعی آن توجه داشته باشید.
۳) چنانچه با نظری برخورد کردید که در انتشار آن دقت کافی به عمل نیامده، ما را مطلع کنید.
۴) در صورت وارد کردن ایمیل خود، وضعیت انتشار نظر به اطلاع شما خواهد رسید.
۵) اگر قصد پاسخ گویی به نظر کاربری را دارید در بالای کادر مخصوص همان نظر، بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.
مشاركت
آب و هوا و اوقات شرعی کازرون
آب و هوای   
آخرين بروز رساني:-/۰۶/۰۲
وضعيت:
سرعت باد:
رطوبت:%
°
كمينه: °   بیشینه: °
فردا
وضعيت:
كمينه:°
بیشینه:°
کازرون
۱۴۰۳/۰۱/۱۰
اذان صبح
۰۵:۳۵:۳۴
طلوع افتاب
۰۶:۵۵:۴۵
اذان ظهر
۱۳:۰۸:۲۸
غروب آفتاب
۱۹:۲۰:۲۶
اذان مغرب
۱۹:۳۶:۲۸